Raşit Bener

1890 - Türkiye’nin ilk fen doktorlarından öğretmen Mustafa Raşit Bey; mal müdürü Şeyh Mehmet Eşref Efendi ile Azize Hanımın ilk oğulları olarak 10 Martta Konyanın Seydişehir ilçesinde doğar.

1894 - Kardeşi, geleceğin ünlü felsefecisi Cemil Sena (Ongun) doğar.

1897 - Mustafa Raşit ilkokula Konya Seydişehirde mahalle okulunda başlar. Hocanın öğrencileri sopayla dövmesine isyan edip okuldan kaçar. Bunun üzerine babası on daha çağdaş bir okul olan iptidai mektebe kaydeder.

1900 - Müstakbel eşi Mediha Hanım, Kadı Sait Haznedarzade ile Hayriye Hanımın en küçük çocukları olarak Amasya Merzifonda doğar.

1902 - Mustafa Raşit, babasının görevli olduğu ve o zamanlar Osmanlı idaresi altındaki Halepin Mümbiç ilçesinde ortaokula başlar.

1905 - Mustafa Raşit, lise eğitimine Halep İdadisi’nde başlar. Osmanlıca, Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenir, ayrıca sınırlı ölçüde Ermenice de öğrenir. Babasının bir yakını aracılığıyla Halep Mevlevi Dergâhı’nda kalır. Musikiye merak salar.

1908-1914 - Mustafa Raşit üniversite eğitimi için Beyruttan tek başına gemiye binip İstanbula gider. Önce hukuk okumaya niyetlenir, vazgeçer. Sonra tıbba kaydolur ancak kadavra görmeye tahammül edemediğini anlayınca ayrılır. Sonunda Darülfünun’un Fen Fakültesi Tabiiye Şubesi’ne kaydolur. Kardeşi Cemil Sena yanına gelir, önce İstanbul Erkek Lisesi’nde sonra da Darülfünun Felsefe Bölümü’nde eğitimini sürdürür. Mustafa Raşit lisans eğitimini tamamlayıp İlmi Hikmeti Tabiiye dalında doktoraya başlar, onu da tamamlayıp fen doktoru olur. Okurken bir yandan da yabancı öğrencilere Türkçe, diğerlerine Fransızca dersleri verir. Bu dönemde Mustafa Raşit, Kadınlar Dünyası dergisinde yeğeni Seyhunun adını müstear isim olarak kullanarak kadın hakları lehine makaleler kaleme alır. Yazdığı Bir Dinsizin Düşünceleri adlı kitabı toplatılır, Mustafa Raşit tutuklanır ve bir süre Bekir Ağa Koğuşu’nda hapis yatar. Bint-i Halim Seyhan takma adıyla romanı Ümid-i Afil’i yazar, roman Dersaadet Kader Matbaası’nda 1913’te basılır. Yakın zamana kadar kayıp olduğu sanılan bu roman, 108 yıl sonra 2021de Saadet Özen tarafından Kütüphane-i Nisvânda bulunur ve Everest Yayınları tarafından basılır.

1914 - Mustafa Raşit askere alınır, kısa bir eğitimden sonra cepheye gider. Mülâzım-ı evvel (üsteğmen) rütbesiyle Ağır Topçu Sahil Alayında takım komutanı olarak Çanakkale’de savaşır. Harp madalyasına ve İstiklâl madalyasına hak kazanır.

1918-1920 - Terhisinden sonra işgal altındaki İstanbulda kalmak istemeyen Mustafa Raşit, Milli Mücadele’ye katılmak üzere Ankaraya geçer. Öğretmen olarak görevlendirilmek üzere Maarif Vekâleti’ne (Milli Eğitim Bakanlığı) başvurur. Onu tıp doktoru sanan bakan Rıza Nurla bir hayli sert biçimde takışır. Daha sonra Mustafa Kemal’in müdahalesi sayesinde Amasya Maarif Müdürlüğü’ne atanır.

1921 - Mustafa Raşit Bey, bir görev sırasında gittiği Merzifon’da, oradaki Fransız Sörler Okulu’nda okumuş, Batı kültürüne aşina, piyano çalan, edebiyat tutkunu Mediha Hanım’la tanışır, kısa sürede evlenir.

1922 - Mustafa Raşit tekrar askere çağrılır. Samsun cephesinde görevlendirilir.

1923-28 - Raşit Bey Aydında Sanayi Mektebi’ni kurmakla görevlendirilir. Daha sonra Tekirdağa tayin olur. Raşit Bey burada Halkevini kurar. Harf Devrimi sırasında yeni alfabenim benimsenmesi için yürütülen çalışmalarda önemli bir rol üstlenir. Gazetelerde makaleler yayımlar.

1928 - Maarif Vekâleti’yle yeni bir uyuşmazlık nedeniyle Raşit Bey açığa alınınca, kendi isteğiyle Kıbrıs Türk Lisesi Tabiat Bilgisi öğretmenliğine atanır, ailece Kıbrısa giderler.

1930 - Mediha Hanım iki oğluyla birlikte Amasyaya, Raşit Bey’in baba ocağına gider. Burada bir yıl kadar kalırlar.

1931 - Raşit Bey Erzincan Askeri Ortaokuluna atanır.

1934 - Raşit Bursa Askeri Lisesi’ne atanır

1935 - Soyadı Kanununun çıkmasıyla birlikte Raşit Bey ailesi için Bener soyadını seçer. O dönem diğer kardeşleriyle haberleşemedikleri için her biri ayrı soyadı seçmiştir: Cemil Sena Ongun, Kemal Şola ve Hacer Otbiçer. RB’nin Sivas Lisesi’ndeki yeni görevi nedeniyle aile Sivas’a taşınır.

1937 - RB bakanlıkla yine ters düştüğü için Zileye sürülür.

1938 - RB Bolu’ya tayin olur.

1943 - RB’nin Kayseri Lisesi’ndeki sicil kaydında, Ümid-i Afil dışında Saksağan Öttü ve Numara adlı iki tiyatro oyunu ve Menekşeler adı altında öyküler yazdığı belirtilmektedir, ancak bu eserlerin izi bulunamamıştır.

1946 - RB’nin eşi MB ile birlikte hazırladıkları Fransızcadan Türkçeye Tabiat Bilgisi Sözlüğü Maarif Vekâleti’nce satın alınarak İTÜ kitaplığına hediye edilir.

1951 - Altmış yaşını dolduran RB Kayseri Lisesi’nde öğretmenken emekli olur. İki oğlu Ankarada olduğu için Mediha Hanım ve BB ile Ankara’ya taşınır.

1958 - RB’in eşi MB ile daha önce hazırladıkları ikinci sözlük Fransızcadan Türkçeye Fizik-Kimya Sözlüğü İstanbul Halk Basımevi tarafından yayımlanır.

1965 - Raşit Bener 15 Ocak’ta kanserden vefat eder ve Cebeci Asri Mezarlığında toprağa verilir.

2021 - Ailenin tüm yazarlarının; Baba Raşit Bener, oğulları Vüs’at ve Erhan Bener, kızı Bilge Bener Bölükbaşı ve torunu Yiğit Bener’in kitapları Everest Yayınları’nda buluşur.